Cộng đoàn Hà Úc trong trái tim Đấng Sáng Lập

Trong ân sủng dạt dào của Thiên Chúa và niềm vui tạ ơn Năm Thánh Bách Chu Niên của Hội dòng, ngày 8/9/2020, chúng con lại được tiếp nối tâm tình mừng Hồng ân 90 năm của cộng đoàn Hà Úc, ngày 20/3/2023...

Đức Cha rất kính mến!

Trong ân sủng dạt dào của Thiên Chúa và niềm vui tạ ơn Năm Thánh Bách Chu Niên của Hội dòng, ngày 8/9/2020, chúng con lại được tiếp nối tâm tình mừng Hồng ân 90 năm của cộng đoàn Hà Úc, ngày 20/3/2023. Lần giở từng trang sử và nhất là khi đọc lại tiểu sử Đấng Sáng Lập, chị em chúng con vô cùng bất ngờ trước những mốc thời gian liên quan giữa cuộc đời của Đức Cha Tổ Phụ và cộng đoàn Hà Úc ngày xưa ấy. Để rồi, mỗi chị em chúng con thật vui và rất hãnh diện khi tìm thấy được chỗ đứng thật sự đặc biệt của cộng đoàn trong lòng Đấng Sáng Lập.

Sau khi thành lập Hội dòng Con Đức Mẹ Vô Nhiễm năm 1920, trong khoảng thời gian thử nghiệm ban đầu, Đức Cha đã sinh ra 2 người con đầu tiên là cộng đoàn Nước Ngọt (07/3/1927), tiếp đến là cộng đoàn Thừa Lưu (10/12/1929). Nhìn đoàn con mỗi ngày càng lớn lên trong sự tin tưởng và đầy hy vọng, Đức Cha đã có Thỉnh Nguyện Thư lên Đức Giáo Hoàng Piô VI:

“Tâu Đức Thánh Cha, con là Eugeniô Allys, Giám mục hiệu tòa Phacusensê, và Đại diện Tông Tòa tại địa phận Huế khiêm tốn sấp mình dưới chân Đức Thánh Cha và xin trình bày như sau: Tháng chín năm 1920, con đã tách sáu trinh nữ bản xứ khỏi Hội các phụ nữ có đời sống chung thuộc quyền địa phận và không có lời khấn, quen gọi là “Các chị em Mến Thánh Giá” hay “Con cái Đức Mẹ Maria” và nhập lại với nhau thành một, với mục đích cùng với các thiếu nữ khác dần dần từ ngoài thế gian được nhận vào, họ sẽ sống đời tu cách nhiệm nhặt hơn rồi sau thời gian tương xứng học hỏi về Giáo lý, văn hóa và các khoa đời, họ có khả năng mở các trường học trong địa phận Huế...

... Vậy bắt đầu là sáu trinh nữ, như đã nói ở trên, tụ họp nhau và chọn trong sáu làm Bề Trên và một phụ trách Tập viện, số thiếu nữ xin vào mỗi ngày mỗi đông, đến nỗi sau 3 năm từ khi thành lập, Hội dòng đã có 43 chị em. Hơn nữa, tất cả chị em rất sốt sắng và tuân giữ kỷ luật tu trì cũng như tiến bộ về văn hóa...

... Vì vậy, sau thời gian khấn tạm, sắp đến ngày mà Hội dòng lần đầu tiên có nhiều chị em khấn trọn. Nên người đệ đơn này khẩn khoản xin Đức Thánh Cha đoái thương châu phê việc thành lập Hội dòng mới này, để Đấng bản quyền có thể ban sắc lệnh công bố Hội dòng được thiết lập đúng theo Giáo Luật...”

(Trích trong phần II, Những Bút tích Lịch sử - Kỷ yếu 100 năm Thành lập Hội Dòng)

Thiên Chúa đã đoái thương! Ngày 03.07.1931, qua Văn Thư 2058/31 của Hồng Y G.Van Rossum, Tổng trưởng thánh bộ truyền giáo phúc đáp cho Đức Cha Columbano Dreyer, Khâm sứ Tòa Thánh ở vùng Đông Dương, Thánh Bộ cho phép Đấng Bản Quyền Giáo phận ban hành “Nghị Định Thiết Lập dòng Con Đức Mẹ Vô Nhiễm Phú Xuân” theo Giáo luật. Ngày 14.8.1931, áp lễ Đức Mẹ Lên Trời, Đức Cha Alexandre Paul Marie Chabanon, với tư cách Đấng Bản Quyền đương nhiệm, kế vị Đức Cha Allys vừa mới hưu trí, ban hành “Nghị Định Thiết Lập” Hội dòng.

Cha ơi! Khi Hội dòng Cha ưu tư và cưu mang sinh dưỡng được Giáo hội chính thức công nhận, chắc Cha sẽ là người vui mừng nhất. Chúng con thật cảm động khi đọc qua những lời của Linh mục Joseph Trần Văn Trang kể về những ngày sau hết của Đức Cha Allys, cựu Giám mục Địa phận Huế: “Đức Cha già Allys, từ khi phải mù quáng, xin hưu trí là 1931, Ngài tịnh dưỡng trong một ngôi nhà nhỏ, cũng là dinh Giám mục khi coi sóc địa phận. Trong khoảng mấy năm đầu đui tối, nhiều lúc phải mệt nhọc, song chẳng khi nào phải liệt nằm dưỡng một đôi ngày. Hằng chuyên bề nguyện gẫm, nhờ người giúp đỡ đưa ngài đến nhà thờ chầu lễ, rước lễ; mỗi ngày hai lần đến Chầu Mình Thánh Chúa một hai giờ, chẳng hề bỏ thói quen ấy khi nào. Người năng gặp khách Tây, Nam đạo đời, nhất là các thầy cả. Trí nhớ sáng suốt, cho đến phút sau hết tắt hơi; vui vẻ trò chuyện, dạy vè nói phô những điều từng trải mình đã nghe thấy. Người có nhân đức chịu khó rất lạ, nhiều lần trong mình mệt mỏi, mà trí nhớ điều nọ, tưởng điều kia thì cực lực tâm thần, bởi lòng mến Chúa thương người, song mặt mũi vẫn cứ tươi cười, khi ai đến viếng thăm thì chẳng hề từ chối...”

Chính điều này, chúng con liên tưởng Đức Cha lúc ấy mỗi ngày bên Thánh Thể vẫn ưu tư cho từng con người, từng giáo xứ và lòng Đức Cha cũng luôn hướng về miền cát trắng, nơi giáo xứ Hà Úc được thành lập 1894, lúc Đức Cha đang làm linh mục quản xứ Phủ Cam kiêm hạt Bên Thủy vẫn chưa có bóng dáng những người nữ tu. Lược Sử Giáo xứ Hà Úc đã ghi lại: “Báo cáo thường niên của Đức Cha Caspar gởi cho hội Thừa sai Hải ngoại Paris năm 1889 có trích bản tường trình của cha Quản hạt Allys trong đó có đoạn: “Bất chấp những mưu mô ngấm ngầm của các kẻ thù tôn giáo, đức tin đã có thể cắm rễ trong các làng Hà Úc, Hà Vĩnh, Cầu Hai, Diêm Tụ. Đó là những cuộc chinh phục mới mẻ và đầu tiên của chúng tôi, trong phần đất phía nam này, vốn vẫn bị bỏ hoang từ năm 1883”.  Đến năm 1908, Đức Cha Caspar Lộc từ chức vì tuổi già sức yếu. Đức Cha Allys được Tòa Thánh bổ nhiệm vào chức vụ Giám Mục Giáo Phận Huế ngày 24.5.1908. Thấy được nhu cầu truyền giáo tại miền duyên hải này mỗi ngày càng thêm nhiều, nên Đức Cha luôn cử thêm các cha phó đến phụ giúp. Ngày 5.12.1930, chính Đức Cha Allys đã đặt cha G.B. Nguyễn Văn Hân làm quản xứ Hà Úc. Tháng 3 năm 1933, chúng con thiết nghĩ trước khi cha Hân xin Hội dòng cho các chị về phục vụ và dạy học tại giáo xứ, Ngài sẽ đến bàn hỏi với Đức Cha và chắc chắn sẽ được Đức Cha chỉ vẽ nhiều điều cho việc thành lập cộng đoàn Hà Úc. Chính Hội dòng cũng vậy, không thể nhận lời trước khi xin ý kiến của Đấng Sáng Lập và được Đức Cha hướng dẫn tận tình kỹ lưỡng. Vì đây là cộng đoàn đầu tiên của Hội dòng được thành lập sau khi được Tòa Thánh chính thức công nhận.

Đức Cha rất kính mến! Trái tim Đức Cha sẽ luôn dõi theo từng bước chân chị em chúng con trên mọi nẻo đường. Chúng con biết rằng thế nào 3 chị: M.Clotilde Lê Thị Đức, M.Odile Lê Thị Điều, M.Perpetua Lê Thị Phẩm trước khi xuôi đò về miền cát trắng nhận nhiệm sở sẽ đến chào Đức Cha, sẽ được nghe những lời động viên và sự chúc lành của Đức Cha. Thật diễm phúc cho 3 chị! Và chúng con tin chắc rằng trước Thánh Thể, Đức Cha không thể nào quên cầu nguyện đặc biệt cho các chị của chúng con.

Cộng đoàn Hà Úc được thành lập ngày 20.3.1933, thì hai tháng sau, Đức Cha mừng kỷ niệm Ngân Khánh Giám Mục (25.04.1908à1933). Đức Cha chính là niềm vinh dự cho Giáo phận Huế và cách riêng hai Hội dòng con cái mà Đức Cha đã lao tâm, lao lực, hết lòng yêu thương cưu mang, sinh thành và dưỡng dục. Đúng như lời xác nhận của Bộ Truyền Bá Đức tin, nhân ngày mừng Ngân Khánh Giám Mục của Đức Cha, trong lá thư gởi từ Roma ngày 29.4.1933: “Quả thực không người nào mà không biết Đức Cha đã miệt mài trong công việc tông đồ với lòng nhiệt thành và hăng say thế nào... Thực sự Đức Cha đã tỏ ra mình là mục tử nhân lành, trở thành mọi sự cho mọi người, và trong thực tế Đức Cha đã luôn mãi thực hiện những gì vị Tông đồ đã nói về mình: “Phần tôi, tôi rất vui lòng tiêu phí tiền của, cả sức lực lẫn con người của tôi vì linh hồn anh em” (2 Cr 12,15)

(Trích lời giới thiệu trong sách Đức Cha Eugène Marie Joseph Allys – Đấng Sáng Lập dòng CĐMVN)

Sau 2 năm được thành lập, cộng đoàn Hà Úc cũng như chị em trong Hội dòng và toàn Giáo phận Huế lại vô cùng phấn khởi hiệp mừng Ngọc Khánh Linh Mục của Đức Cha (10.10.1875 à1935). Một Linh mục quê quán Phủ Cam đã trích từ báo “Nam kỳ địa phận” như sau: “Khi quan hưởng Tống Viết Toại xin dâng vài câu vắn tắt, chúc mừng các công việc Đức Cha trong vòng 60 năm. Quan nói: chúng con và con cái cháu chắt hết thảy, là con cái Đức Cha gầy dựng, chúng con hết thảy trìu mến, biết ơn Đức Cha hết tình. Chúng con xin Đức Cha bây giờ và sau lên Thiên Đàng nhớ đến chúng con. Đức Cha rất động lòng sa nước mắt, vì nghe tình con cái biết ơn kể lại từng công việc trong 60 năm của ngài. Ngài cám ơn cha sở, các cha và quan sắc hết mọi người, xin Đức Chúa Trời Ba Ngôi và Đức Bà đổ xuống mọi ơn phúc cho mọi người Phủ Cam. Ngài nói: Cha chẳng hề quên ai bao giờ, cha biết ơn họ Phủ-cam, xưa nay có lòng đạo đức, biết vâng lời chịu lụy bề trên và giữ đạo sốt sắng, vậy xin Chúa thưởng công cho họ” (Trích sách Đức Cha Eugène Marie Joseph Allys – Đấng Sáng Lập dòng CĐMVN, tr.38)

Lúc 11h00 ngày 23.4.1936, khi Hội dòng Con Đức Mẹ Vô Nhiễm được 16 năm và cộng đoàn thành lập thứ 3 – Hà Úc cũng vừa mới tròn 3 tuổi thì Đức Cha Tổ Phụ qua đời. Đau thương dồn dập! ... Ngày mai lễ an táng Đức Cha Allys, hôm nay Đức Cha Chabanon – Cha Bề trên Tiên khởi của Hội dòng phải gấp về Pháp chữa bệnh. “Đức Cha sa nước mắt ròng rã! Đoạn đứng dậy bắt tay hôn mặt từ giã các cha Tây, Nam một cách đau đớn ly biệt thiết chí tận tình! Ai nấy đều mủi lòng thảm thiết! Đoạn Đức Cha Giáo đến nhà xác, quỳ dưới chân Đức Cha Lý, tay chắp lại sốt sắng, đọc kinh hơn một khắc đồng hồ, ai nấy thấy cái tấn kịch bi ai nầy, tả ra đặng không biết mấy tâm tình giữa hai Đức Cha cũng là một địa phận!” (Trích sách Đức Cha Eugène Marie Joseph Allys – Đấng Sáng Lập dòng CĐMVN, tr.61)

Lạy Đức Cha kính ái! Giỗ lần thứ 87 của Đức Cha trong tâm tình 90 năm Hồng Ân thành lập cộng đoàn Hà Úc, chúng con như đang cảm nhận được sự gần gũi yêu thương và quan tâm chăm sóc của Đức Cha đối với cộng đoàn ngày xưa ấy! Cộng đoàn đầu tiên ra đời sau Nghị Định Thiết lập và cũng là cộng đoàn cuối cùng được Đức Cha biết đến khi còn sống trên dương thế. Xin Đức Cha ngày nay hưởng phúc vinh trên trời cao, xin nhìn đến Hội dòng, xin cầu bầu cho mỗi chị em chúng con luôn biết noi gương thánh thiện của Đức Cha, một đời tận tụy cho phần rỗi các linh hồn và mở mang Nước Chúa.

CĐ. Hà Úc - FMI, 23/4/2023  

Nt. M. Isave Trần Thị Sa