Thiên Chúa và nguyên tắc không mâu thuẫn

Thật buồn cười đôi khi các bài học trong các lớp học của chúng tôi đôi khi được hiểu. Tôi học triết khi tôi còn quá trẻ để học, một...

Thật buồn cười đôi khi các bài học trong các lớp học của chúng tôi đôi khi được hiểu.

Tôi học triết khi tôi còn quá trẻ để học, một thanh niên 19 tuổi học siêu hình học của triết gia Aristote và của Thánh Tôma Aquinô. Nhưng một cái gì đó từ lớp siêu hình học vẫn còn in dấu trong tâm trí tôi. Chúng tôi học có bốn thuộc tính “siêu việt” của Chúa: siêu hình học kinh điển dạy chúng tôi Thiên Chúa là Duy nhất, Chân, Thiện Mỹ. Từ đó tâm trí trẻ của tôi có một nắm bắt nào đó về ý nghĩa của Chân, Thiện, Mỹ, vì chúng tôi có một số quan niệm thông thường về những chuyện này; nhưng thế nào là Duy nhất? Thế nào là thiêng liêng không thể chia cắt?

Câu trả lời không đến với tôi trong lớp học hoặc trong một thảo luận học thuật dù tôi thường cố gắng giải thích ý nghĩa của nó cho các học sinh trong lớp học. Câu trả lời đến với tôi từ một siêu thị.

Tôi mua hàng hóa trong cùng một siêu thị từ mười hai năm nay, thì gặp một sự cố không đáng kể đã giải thích cho tôi về Chúa là Một và vì sao nó quan trọng đối với tôi. Cửa hàng là một siêu thị có quầy trái cây bạn có thể gom đủ thứ cam, táo, bưởi, chuối…, rồi mình để trong túi ny-lông của tiệm. Bên cạnh các túi này có những hộp nhỏ đựng dây buộc bằng kim loại. Một ngày nọ sau khi gom trái cây bỏ vào túi thì tôi thấy không còn giây buộc nào trong các hộp nhỏ bên cạnh. Khi tôi xem lại các món hàng mình mua, nghĩ rằng có ai đã chơi khăm gì đây, tôi báo cho cô thu ngân các dây buộc không còn. Câu trả lời của cô làm tôi ngạc nhiên: “Nhưng thưa ông, chúng tôi không bao giờ có thứ dây đó trong cửa hàng!” Nghĩ rằng chắc cô này là nhân viên mới, tôi nói: “Tôi mua hàng ở đây đã mười hai năm và khi nào tôi cũng thấy chúng! Cô có thể xem các cái hộp đựng nó ở đây!”  Với một sự tin chắc tuyệt đối, cô trả lời: “Tôi làm ở đây cũng lâu rồi, và tôi có thể nói với ông là chúng tôi không bao giờ có nó!”

Tôi không thắc mắc thêm, nhưng khi ra khỏi cừa hàng, tôi nghĩ: “Nếu cô ấy có lý thì chắc mình điên! Nếu cô ấy có lý thì mình hoàn toàn đánh mất liên lạc với thực tế, từ lâu tôi không có một khái niệm gì về sự hợp lý!”  Tôi chắc chắn là đã thấy sợi dây cột đó trong mười năm qua! Và đúng, lần sau tôi đến, chúng đã có lại, và hôm nay nó có đó, nhưng thử thách nho nhỏ cho sự hợp lý của tôi đã dạy cho tôi một điều gì đó. Bây giờ tôi biết ý nghĩa thế nào Chúa là Duy nhất và tại sao điều đó lại quan trọng.

Thiên Chúa là Duy nhất (và không phân chia) là nền tảng cho tất cả sự hợp lý và cho mọi lý lẽ. Sự việc Thiên Chúa không phân chia và nhất quán bảo đảm với bạn hai cộng hai luôn là bốn – và bạn có thể neo sức khỏe tinh thần của bạn vào đó. Rằng Thiên Chúa không phân chia, bảo đảm với bạn nếu bạn thấy các sợi dây cột trong cửa hàng từ mười hai năm nay, nó ở đó và bạn… không điên. Rằng Thiên Chúa là Duy nhất là nền tảng cho sức khỏe tinh thần của bạn. Nó bao gồm Nguyên tắc Không mâu thuẫn: có một cái gì ở đó hay không ở đó, nó không thể là cả hai; và hai cộng hai không bao giờ là năm – và điều này giúp chúng ta sống một đời sống hợp lý và lành mạnh. Bởi vì Thiên Chúa không phân chia, chúng ta có thể tin tưởng vào sức khỏe tinh thần của mình.

Sự thật không bao giờ bị nguy hiểm bởi các cuộc tranh luận nhận thức của lịch sử. Các nghi ngờ về tính hợp lý và lý lẽ không đến từ các triết gia Descartes, Kant, Hegel, Locke, Hume, Wittgenstein hay Jacques Derrida; các triết gia này chỉ tranh luận về cấu trúc tính hợp lý, không bao giờ về sự tồn tại của nó. Điều gây nguy hiểm cho sức khỏe tinh thần của chúng ta (và chắc chắn đây là mối đe dọa đạo đức lớn nhất của thế giới chúng ta ngày nay), đó là sự dối trá, phủ nhận các sự việc, tạo ra các sự việc giả. Không có gì, tuyệt đối không có gì nguy hiểm và độc hại cho bằng nói dối, không trung thực. Không phải chuyện ngẫu nhiên mà kitô giáo gọi Satan là vua dối trá và dạy rằng nói dối là gốc rễ của tội lỗi không thể tha thứ chống lại Chúa Thánh Thần. Khi các sự việc không còn là sự việc, thì tính hợp lý của chúng ta bị bủa vây vì nói dối đã làm hỏng nền tảng của sự hợp lý. Chúa là duy nhất! Điều này có nghĩa không có mâu thuẫn nội tại trong Thiên Chúa, và điều này bảo đảm cho chúng ta không có mâu thuẫn nội tại nào có thể có trong cấu trúc của thực tế và trong một tâm trí lành mạnh. Những gì đã xảy ra, đã mãi mãi xảy ra và không thể phủ nhận. Hai cộng hai luôn là bốn và vì thế, chúng ta có thể luôn hợp lý và có đủ tin tưởng vào thực tế để sống một đời sống nhất quán.

Điều nguy hiểm nhất cho thế giới là nói dối, không trung thực, phủ nhận sự thật. Phủ nhận một thực tế, đó không những là đánh nhanh và cố ý với lý lẽ riêng của mình, vào các nền tảng của chính sự hợp lý; và cũng là đánh nhanh và cố ý vào Chúa mà sự nhất quán bao gồm mọi lý lẽ và mọi ý nghĩa. Chúa là Duy nhất, không phân chia và nhất quán.

Giuse Nguyễn Tùng Lâm dịch