Từ 1931-1969: Giai đoạn phát triển

Các cộng đoàn được thành lập như những đóa hoa đua nở trong vườn hoa Giáo phận. Bước chân nhỏ bé âm thầm của các nữ tu lần lượt đến các thôn làng và các giáo xứ. Hội Dòng đã lập thêm 35 Cộng Đoàn phục vụ từ Thừa Thiên Huế đến tỉnh Quảng Trị, Quảng Bình. Đời sống văn hóa khởi sắc, chị em đã vào các ngưỡng cửa Đại Học, các trường công lập, các chuyên ngành...

Cảnh sống khó nghèo, đạm bạc của các cộng đoàn càng làm cho chị em gần gũi với những người nghèo ở thôn quê. Nhiệm vụ của chị em là giáo dục con em về đức tin và văn hóa, cộng tác với các linh mục trong việc mục vụ như tập kinh sách, tập hát phụng vụ, lo hoa đèn trong nhà thờ, dạy tân tòng, đưa Mình Thánh Chúa cho bệnh nhân... và phục vụ thuốc men cho người đau yếu.

Năm 1936, Hai Đấng Sáng Lập từ giã trần gian đi về Quê Trời, Hội Dòng rất thương tiếc nhưng vẫn tin tưởng hai Đấng Tổ Phụ tiếp tục cầu bầu và theo dõi mỗi bước đường của con cái đang trung thành với tinh thần ý hướng của các ngài. Dù thời điểm rất khó khăn, chiến tranh, đói khát, bệnh tật, nhưng các cộng đoàn vẫn tiếp tục lan rộng đến Quảng Bình.

Cũng năm 1936, sau khi Đức Cha Chabanon qua đời, Đức Cha Lemasle Lễ kế vị Giám mục Giáo phận (1936-1946). Ngài đề nghị tất cả chị em đều thêm tên “Maria” ở trước tên mình để nhắc nhở mình là con Đức Mẹ, thuộc gia đình của Mẹ Maria.

Năm 1945, các chị em sống dưới bom đạn, nhiều lần còn phải tản cư lên núi, mạng sống lắm lúc bị đe dọa, ám sát hoặc chết vì súng đạn. Do thiếu an ninh, một số Cộng đoàn tại Thừa Thiên Huế, Quảng Trị và Quảng Bình bắt buộc phải đóng cửa. Dù vậy, nhân sự vẫn tăng nhanh dẫu giữa những biến động chiến tranh 1945 - 1947, 1954...

Từ 1969-1975: giai đoạn biến chuyển

Ngày 24.08.1969, đáp lời mời gọi của Đức Cha Paul Seitz (Phaolô Kim), Giáo phận Kontum, nhóm đầu tiên gồm 4 chị em tình nguyện lên miền truyền giáo Pleiku để phục vụ anh chị em Jrai. Chúa là Cha đầy lòng thương xót đã mở đường cho chị em đến với anh em nghèo khổ nhất tại Tây Nguyên. Đây là bước khởi đầu cho ơn gọi phục vụ các anh em dân tộc thiểu số của Hội Dòng. Bao nhiêu năm trời chị em đã phấn đấu để hòa nhập với cuộc sống của người sắc tộc, và đến hôm nay, nhiều chị em tiếp nối nhau, tiếp sức cho nhau để trung thành với ơn gọi truyền giáo này.

Tuyển Viện Hùng Vương – Pleiku, những năm đầu mới thành lập.

Cũng năm 1969, sau biến cố Mậu Thân (1968), được phép Đức Tổng Giám mục Giáo phận Huế và Sài Gòn, Dòng đã tiến hành lập cơ sở đầu tiên ở Xóm Mới, thuộc Giáo phận Sài Gòn, khởi đầu cho việc mở rộng các Cộng Đoàn ở Miền Nam sau này.

Trong tinh thần hội nhập văn hóa theo Công Đồng Vatican II, chị em đã chọn Áo Dài Việt Nam làm tu phục của Hội Dòng. Đó cũng là cách trung thành với ý hướng Đấng Sáng Lập muốn chị em hòa đồng giữa lòng dân tộc.

Từ 1975 – đến nay: giai đoạn trưởng thành

Năm 1975, các cộng đoàn mới vùng Sài Gòn, Tây Nguyên dần dần được thiết lập, trong khi vì hoàn cảnh chiến tranh Hội Dòng phải đóng cửa 35 cộng đoàn nhỏ.

Ngày 30.4.1975, đất nước thống nhất, một số chị em di tản vào Đà Nẵng và Sài Gòn, 7 chị em di tản ra hải ngoại. Nhiều cơ sở và trường học nhà nước trưng dụng. Bộ đội Giải Phóng được sự chấp thuận của Đức tổng Giám Mục Philipphê Nguyễn Kim Điền mượn Nhà Mẹ của Hội dòng làm khu an dưỡng. Số chị em trở về tạm trú tại Nhà Kín.

Tuy nhiên, Chúa có đường lối đặc biệt cho Hội Dòng, nhiều cộng đoàn mới xuất hiện ở Giáo phận Sài Gòn, Xuân Lộc và các Giáo phận khác. Năm 1976, tái lập một số cộng đoàn ở Huế đã đóng cửa trong thời gian chiến tranh. Chị em không quản gian nan, mệt nhọc, sống trong cảnh đơn nghèo lao động. Sau một thời gian, các Cộng đoàn lần lượt mở lớp mẫu giáo, chị em trở lại với nghề nhà giáo vì thao thức với sứ mạng giáo dục.

Năm 1992, Phòng Khám Từ Thiện bắt đầu hoạt động, khám chữa bệnh miễn phí cho đồng bào nghèo không phân biệt tôn giáo.

Ngày 13.12.1994, một ngày đáng ghi nhớ trong lịch sử Hội Dòng: Ngày trở về Nôi Mẹ sau gần 19 năm cho Quân đội mượn sử dụng, làm sao diễn tả hết được niềm vui! Ai ai nghe biết cũng chung niềm vui và nhận thấy quả thật đây là một phép lạ Thiên Chúa và Mẹ Hiền Vô Nhiễm đã ban cho Hội Dòng. Việc tái thiết một cơ ngơi hoang tàn, xuống cấp quả là một thách đố. Công việc bên ngoài ấy tuy quan trọng, nhưng nỗ lực của chị em là luôn luôn đặt hàng đầu việc huấn luyện con người dâng hiến để có khả năng đáp ứng nhu cầu loan báo Tin Mừng trong một thế giới nhiều thách đố và phát triển không ngừng.

Bước vào ngàn năm thứ ba, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã chuẩn bị cho toàn thể Giáo Hội một Năm Thánh và lời mời gọi “Hãy khởi sự lại từ Chúa Kitô”. Hội Nghị Dòng XVI đã đẩy mạnh toàn thể chị em khởi sự lại từ Chúa Kitô, quyết tâm sống Phúc Âm, loan báo Tin Mừng trong tư cách người Con Đức Mẹ Vô Nhiễm. Chị em xác tín Chúa đang đưa Hội Dòng tiến bước trên con đường mà Chúa Giêsu, Giáo Hội và các Đấng Sáng Lập đã đi, là loan báo Tin Mừng cho người nghèo khó. Chúa Thánh Thần đã mở đường cho các cộng đoàn mới hiện hiện diện trong các vùng sâu vùng cao.

Đến năm 2023, Dòng Con Đức Mẹ Vô Nhiễm có: 499 Khấn sinh (Vĩnh khấn: 418; Khấn tạm: 81); 34 Tập Sinh; 16 Tiền Tập Sinh; 79 Thanh Tuyển.

Hiện có 58 Cộng đoàn phục vụ trong 11 Giáo phận tại Việt Nam và 2 Cộng đoàn ở Hoa Kỳ.

Mẹ Maria là ngôi sao dẫn lối cho Hội Dòng trong mọi lãnh vực.

[1] Archives de MEP, Compte-rendu 1920-1921, tr. 6.